Yapay zekâ teknolojilerinin gelişmesiyle sohbet robotları (chatbotlar) hayatımızın her alanında hızla yaygınlaştı. Müşteri desteğinden sağlık hizmetlerine, hukuk danışmanlığından eğitim alanına kadar geniş bir kullanım alanına sahip bu sistemler iletişim süreçlerini hızlandırmak ve işlemleri kolaylaştırmak için kullanılıyor. Ancak sohbet robotlarının sağladığı avantajların yanı sıra veri güvenliği, gizlilik ihlalleri ve yanlış bilgi üretimi gibi ciddi riskler barındırdığı göz ardı edilmemeli.
a. Büyük Dil Modelleri ve Bilgi Doğruluğu
Sohbet robotları, yapay zekâya dayalı büyük dil modelleri (LLM) aracılığıyla çalışırlar ve bu sistemler çok büyük veri kümeleri üzerinde eğitilir. Örneğin, OpenAI'nin ChatGPT’si ve Google'ın Bard'ı gibi sistemler kullanıcıların sorularına insana yakın yanıtlar vermeyi amaçlasalar bu sistemlerin her zaman doğru bilgi üretemeyeceği unutulmamalıdır. “Halüsinasyon” adı verilen yanlış bilgi üretimi olgusu, sohbet robotlarının gerçekte var olmayan veya hatalı bilgiler üretmesine neden olabilir.
Bu sebeple kullanıcılar özellikle hukuki, tıbbi veya psikolojik danışmanlık gibi hassas alanlarda sohbet robotlarından alınan bilgilerin doğruluğunu her zaman sorgulanmalıdır. Yanlış bilgiye dayalı alınan kararlar özellikle de profesyonel hizmetlerde ciddi sonuçlara yol açabilir. Örneğin sağlık alanında sohbet robotu tarafından verilen yanlış bir ilaç tavsiyesi geri dönüşü olmayan sağlık sorunlarına sebep olabilir.
b. Kişisel Veri Güvenliği: GDPR ve Etik Sorumluluklar
Sohbet robotlarıyla etkileşim kurarken kişisel verilerin korunması hayati bir önem taşır. Kullanıcılar, hassas kişisel bilgilerini paylaşırken bu verilerin nasıl saklandığı ve işlendiği konusunda yeterli bilgilendirme yapılmasını talep etmeli ve bu konuda asgari düzeyde bilinç düzeyine sahip olmalıdır. Özellikle avukatlar, sağlık çalışanları ve diğer profesyoneller tarafından müvekkil, hasta ve danışan bilgilerinin işlenmesi sırasında son derece titiz davranılmalıdır. Hatta öyle ki verilerin anonimleştirilmesi konusu uzman olsun ya da olmasın her kullanıcının özen göstermesi gereken bir gereklilik hali olmalıdır.
Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR), kişisel veri işleyen tüm sistemlerin şeffaflık, güvenlik ve gizlilik ilkelerine uygun olmasını zorunlu kılar. Bu düzenleme ile kullanıcıların verilerinin nasıl kullanıldığını bilme ve istemedikleri takdirde bu verilerin işlenmesini reddetme hakkını “opt-out” güvence altına alınır . Bir sohbet robotu kullanmadan önce bu sistemin GDPR'ye uygun olup olmadığını kontrol etmek önemlidir. Aksi halde veri ihlalleri ve gizlilik ihlalleri gibi ciddi yasal sorunlarla karşı karşıya kalınabilir.
Örneğin 2021 yılında bazı chatbot sağlayıcıları tarafından gizlilik ihlalleri nedeniyle büyük para cezalarına çarptırılan vakalar yaşanmıştır. Bu tür ihlaller kişisel verilerin kötüye kullanılmasına yol açarak hem kullanıcılar hem de sağlayıcılar açısından ciddi riskler doğurabilir.
c. Etik Sorumluluklar ve Yanlış Bilgi Riski
Sohbet robotlarının kullanımında etik sorumluluklar göz ardı edilmemelidir. Chatbotlar her zaman doğru bilgi sağlayamayacakları gibi yanlış bilgi üretme riski de taşırlar. Özellikle hukuki danışmanlık gibi alanlarda bu araçların verdiği bilgilerin doğruluğu mutlaka mesleki denetimden geçirilmelidir. Yanlış bilgilere dayanarak verilen hukuki tavsiyeler, tarafların dava kaybetmesine veya maddi zararlara uğramasına neden olabilir.,
Ayrıca sohbet robotlarının profesyonel olmayan kullanıcılar tarafından sorgusuz sualsiz kullanılması da ciddi sorunlar yaratabilir. Uzman olmayan kişilerin chatbotların sunduğu bilgilere tam güvenmeleri yanlış kararlara yol açabilir. Örneğin, psikolojik destek sunan bir chatbotun yanlış önerileri, bir bireyin psikolojik durumunu daha da kötüleştirebilir. Bu sebepledir ki bu tür sistemler kullanılırken her zaman profesyonel denetim ve gözetim altında olması gereklidir.
d. Mesleki Kullanımda Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Sohbet robotları, hukuki ve tıbbi alanlar başta olmak üzere çeşitli mesleklerde verimliliği artırmak ve rutin işleri hızlandırmak için kullanılabilir. Ancak bu araçlar ne kadar gelişmiş olursa olsun bir profesyonelin mesleki muhakemesinin yerine geçemez. Özellikle hukuki belgelerin hazırlanması veya tıbbi teşhislerde sohbet robotları sadece bir destek aracı olarak kullanılmalı, verilen bilgiler mesleki deneyim ve bilgi ile doğrulanmalıdır.
Bir avukat veya sağlık çalışanı, chatbotların sağladığı bilgilerin güvenilirliğini her zaman sorgulamalıdır. Yanlış bilgiye dayalı olarak hazırlanan hukuki bir belge, müvekkilin haklarını zayıflatabilir veya bir hastanın yanlış tedaviye yönlendirilmesine yol açabilir. Bu tür hatalar mesleki sorumluluk ihlalleri anlamına gelir ve geri dönüşü zor sonuçlar doğurabilir.
e. Sonuç: Sohbet Robotları İle Geleceğe Dikkatli Adımlar
Sohbet robotları, iş dünyasında ve günlük hayatta birçok kolaylık sunsa da doğru bilgiye ulaşmada ve kişisel veri güvenliğinde önemli riskler barındırır. Yanlış bilgi üretimi, kişisel veri ihlalleri ve etik sorumlulukların ihmal edilmesi gibi riskler bu araçların sorumsuzca kullanılmasında ciddi sonuçlara yol açabilir. 2020'de yaşanan vakada bir chatbot üzerinden alınan yanlış hukuki danışmanlık sonucu yapılan hatalı bir sözleşme ile sözleşmenin tarafı büyük maddi kayıplara uğramıştır. Bu tür somut örnekler chatbotların tek başına karar verici olarak kullanılmaması gerektiğini açıkça göstermektedir.
Hukuk, tıp ve benzeri profesyonellik gerektiren hassas meslek gruplarında chatbotların sunduğu bilgilerin mutlaka yine profesyoneller tarafından doğrulanması önemlidir. Yanlış bilgilere dayalı alınan kararlar geri dönüşü olmayan zararlar doğurabilir. Bu nedenle hem profesyoneller hem de profesyonel olmayan kullanıcılar bu teknolojileri dikkatli ve bilinçli bir şekilde kullanmalı, kişisel veri güvenliği ve etik sorumlulukları her zaman gözetmelidir Aksi takdirde bilinçsiz ve gelişigüzel chatbot kullanımları telafisi mümkün olmayan zararlara yol açmaya devam edecektir.
Comments