9. YARGI PAKETİYLE HAKARET SUÇUNUN UZLAŞTIRMA KAPSAMINDAN ÇIKARILMASI

GİRİŞ

İnsanlar onur ve saygınlıklarını sürdürme hakkına sahiptir. Şeref ve itibarlarına karşı saldırıları önlemek amacıyla kanun koyucu Türk Ceza Kanununun 125. maddesinde “Hakaret Suçu”na yer vermiştir. Ceza Muhakemesi Kanunu ve Türk Ceza Kanunu’nda yapılan son düzenlemeler bu korumanın kapsamını; tazminat davası açmak, süre sınırı getirmek, ön ödeme kapsamına almak ve uzlaştırma usulüne tabiyetten çıkarmak suretiyle değiştirmeyi öngörmektedir. Yazımızda hakaret suçunun uzlaştırma kapsamından çıkarılmasına yer vereceğiz

HAKARET SUÇUNUN DÜZENLENME BİÇİMİNDE NE DEĞİŞTİ?

Türk Ceza Kanunu “Hakaret” başlıklı 125. madde gereğince kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle gerçekleştirilen saldırılar üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Ancak bu cezalandırma şikayete tabidir.

Ceza Muhakemesi Kanunu madde 253’te uzlaştırmaya tabi suçlar düzenlemiş ve 1/a bendinde şikayete tabi suçlar uzlaştırma kapsamına almıştır. Dolayısıyla hakaret suçu da bu kapsamda yer almaktadır.

Genel bilinen adıyla 9. Yargı Paketi olan “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” madde 23’te hakaret suçu bakımından uzlaştırma hükümlerinin uygulanmayacağı yönünde CMK 253’üncü maddede değişiklikler öngörmektedir.

Suçla daha etkin mücadele etmek amacıyla ön ödeme kapsamına alındığı belirtilmektedir.[1]

İlgili Kanunu’nun 22. maddesi, TCK’nın 125. maddesinde yaptığı değişikliklerle ise ikinci fıkra ve üçüncü fıkranın (b) ve (c) bentleri, dördüncü fıkra bakımından ön ödeme hükümlerinin tatbik edileceğini düzenlemektedir. “Bu suçun beş yıl içinde yeniden işlenmesi halinde ön ödeme hükümleri uygulanmayacak ve fail hakkında kamu davası açılacaktır.” ifadesiyle altıncı bir fıkra eklemektedir.

Bu düzenlemeye göre mağdurun şikayeti üzerine soruşturma işlemleri başlatılacak. Kimlik tespitinin ardından Cumhuriyet Savcısı tarafından ön ödeme belgesi gönderilecek. Ödemenin gerçekleştirilmesinin ardından takipsizlik kararı verilmiş olacaktır.

YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN GEREKÇESİNE DAİR

Alternatif çözüm yollarından uzlaştırma, cezalandırmadan daha modern bir yol olup kolay ve hızlı adalete erişim imkanı amaçlamaktadır. Yargının iş yükünü azaltmak, devleti infaz külfetinden kurtarmak, belirli bir ceza eşiği altında bulunan suçlarda kişileri cezalandırmanın negatif etkilerinden uzak tutmayı hedeflemektedir.

[1] 60 sayılı 3/7/24 tarihli Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Önerisi

Alternatif çözüm yollarından uzlaştırma, cezalandırmadan daha modern bir yol olup kolay ve hızlı adalete erişim imkanı amaçlamaktadır. Yargının iş yükünü azaltmak, devleti infaz külfetinden kurtarmak, belirli bir ceza eşiği altında bulunan suçlarda kişileri cezalandırmanın negatif etkilerinden uzak tutmayı hedeflemektedir.

Hakaret suçunun uzlaştırmaya tabi olması nedeniyle toplumda birçok kişi bunu gelir elde etme amacıyla kullanmıştır. Zira bazı gruplara yönelik tahrik edici paylaşımda bulunularak hakaret suçunun meydana gelmesinde zemin hazırlanmış ve bu şekilde meydana gelen hakaret fiilleri nedeniyle bazı kişiler gelir elde etmiştir. Bu durum da uzlaştırma makamının amacı dışında kullanıldığını göstermiştir. Dolayısıyla iş yükünün azalmasındansa düzenlemenin adaleti sağlamaya yönelik külfeti artırdığı gözlemlenmektedir.

Ön ödeme suç işlendiğine dair yeterli delile ulaşılmasına rağmen iddianame düzenlenmeden kişinin para cezası ödemesi karşılığında uyuşmazlığın ortadan kaldırılmasıdır. Ön ödeme kapsamına alınması da aynı sebeplerle  modern hukuk düzenlemeleri yapma gereğine, adalete hızlı erişime ve iş yükünü hafifletmeye yöneliktir. Ancak uzlaştırmadan farklı olarak taraflardan “mağdur”u diskalifiye etmektedir ve hakarete uğrayanın ceza nedeniyle bozulan durumunu telafi etmeye yönelik değildir.

Bu noktada ön ödemeye yönelik ceza yargılamasının neyi hedeflediği, hakaret suçunun niteliği bakımından yaptığı değişiklikler oldukça tartışmaya açıktır. Yargıtay her ne kadar ön ödemenin karma nitelikte bir kurum olduğu görüşüne sahip olsa da öğretide ön ödemenin idari yaptırım, yargılamasız cezalandırma, devletle sulh olduğuna dair teoriler de yer almaktadır.

Son tahlilde yapılan düzenlemelerle TCK’nın 125 ve 73. maddesinde, CMK’nın 253. maddesinde yapılan değişiklikler hakaret suçunun soruşturulması aşamasında uzlaştırma yerine ön ödeme şartı getirilmiştir. Bunun yanında 9. Yargı Paketi çok çeşitli düzenlemelere yer vermektedir. Kanun madde 21’de, Türk Ceza Kanunu madde 73’te yapacağı değişiklikle suçun şikayet edilebilmesi için fiilin gerçekleştiği tarihten itibaren iki yıllık azami şikayet süresi düzenlemiştir. Anayasa Mahkemesi’nin “Uzlaşmanın sağlanması halinde, soruşturma konusu suç nedeniyle tazminat davası açılamaz.” hükmünü iptal ettiği kararı[2], mahkemeye erişimi kolaylaştırmak amacıyla CMK 253/19’da yapacağı değişiklikle kanunlaştıracaktır. İlgili maddelerde yapılan değişikliklerle adaletin sağlanabilmesi, mahkemelerin iş yükünün azaltılması, modern ve işlevli bir ceza yargılaması sistemine erişmek temennisiyle.

[2] 26/7/2023 tarihli E:2023/43; K:2023/141 karar